Osmanlı Isparta’sı 1868’ in Mart ayını yeni valisi (Mutasarrıf) Bosna’ lı Hafız Rıdvan Paşa ile girmenin mutluluğunu yaşar.  Valisi bulunduğu Isparta’ sını tanımak için önce Isparta hanlarını dolaşarak işe başlar.. 

Osmanlı Eyaleti Bosna Hersekli olan yeni Isparta Valisi Rıdvan Paşa hafız kimliği yanında  muazzam bir sese sahiptir.. Osmanlı sarayınca kendisine Rumeli Beyler beyi unvanı verilmesine karşın Isparta Büyükşehir Sancak Valiliğine(Mutasarrıf)Isparta ve Burdur illerinin ortak valiliğini tercih eder. Isparta’ya atandığının ikinci günü sabah namazını Mimar Sinan camisinde kılar. Şimdiki Vakıf İşhanının olduğu yerde Fakıf Han vardır. Bu Han’a gelir. Han’ın arka kısmında bakan yani Kasapbaşı sokağına bakan tarafdaki Isparta Rum’u Haci Ohannes Ağa’nın helva imalathanesine gelir. Gözlem yapar, sahibiyle sohbet eder. Küçük bir sabah ikram tadımından sonra Mutasarrıf Hafız Rıdvan Paşa Kur’andan o güzel sesiyle ezbere bir bölüm okur. Müşterisinin, satışının iyi olması için dûa eder.

Hemen yanında bulunan, dokuz Han’ dan ikincisi, Mimar Sinan camisinin tam karşısında bulunan Hatipoğlu Han’ ına ve yanındaki medreseye gelir. Han sahipleriyle bir süre sohbet eder. Han girişindeki oturma minderlerinin üzerinde kahve içer ve Kur’anımızdan bir bölüm daha seslendirir.

Yönünü üçüncü Han ‘a Kerimpaşa hanına çevirir. Han bünyesinde yer alan zahire depo odalarını gezer. Han içinde yer alan tek odalık mescide girer. Yanındakilerle birlikte yere diz çökerler. Güzel sesiyle Kur’anımızdan kaldığı yerden bir bölüm daha seslendirir.

Diğer Isparta Han’ı olan Kereste Han, Nalbant hanlarını ziyeret eder. Her iki Han ’da da seslendirdiği Kur’anımızdan diğer bölümleri okumaya başlar. Vakit namazı gelmiştir. Nalbant Han’ da öğle namazını da kılarak;

Sırayla; Antalyalıoğlu, Hatipoğlu, Alaybeyoğlu, Pamuk Han’ ı  ziyaret eder. Osmanlı Isparta’ sında adet olduğu üzere iki öğun yemek vardır. Sabah ve akşam yemekleridir. Öğle yemeği yoktur. Sadece düğün,-dernek, bazı özel davetlerin dışında öğle vakti yemek yenmez.            

Mubayaacılar Han dükkânalrına (Peşin paralı satış yapan Rum’lara ait dükkânlar) uğrar. Yanako efendiye ait dükkânları gezer. Orada bulunan Hint ülkesinden gelip sergilenmiş kumaşları, kap kacakları hayranlıkla bakar..

Alanya limanından gelen ve Kıbrıs’dan gelmiş sofra takımlarını inceler. Erzurun işi sansar kürklerini dokunur. Maliye defterdar vekili Şafak Zade Abidin efendinin koltuğunun altındaki Isparta Sancağı Maliye Nezareti Ceride Defterleri’ni ister. Yanako efendinin vergi listesini kontrol eder. Yanında elpençe duran Isparta Rum’u yanako efendiyi düzenli vergi vermesinden dolayı tebrik eder. İkram edilen karanfil kokulu pekmez şerbetini, Yanako efendiye ait fırında pişirilmiş mısır unlu, içinde ceviz ve kuru üzüm olan peksimetiten bir parça alır. Cebinden çıkradığı çevresini (büyükçe mendili) çıkarır, ağzını siler dükkan girişindeki hazsırlarını üzerine diz çoker. Yanındakilerde diz çökerler.

Kalan Kuran’ımızın diğer hanlarda seslendirdiği kısımdan itibaren devam eder. Gün boyunca Isparta’daki 9 Han’ a dolaşır. Han sahiplerine:  “Dostluk ve kardeşlik havası içinde herkesin kendi işini yapmasıgerekir” tavsiyesinde bulunur.

Hersekli , yeni Isparta valisi Rıdvan paşanın gür sesini duyanlar Kelime-i Şehadet getirerek diz çkerler. Rum, Ermeni esnaf ve bu cemaatlere ait Osmanlı’nın Ispartalı vatandaşları da aynı saygıyı gösterirler.

Ellerindeki işi veya yoldan geçerlerken yürümeyi bırakıp okuma bitinceye kadar beklerler. Ispartalı Müslümanı, Han’ da kalan yabancılar, Isparta Rum- Ermeni ahalisi bu güzel ses karşısında yüzlerini semaya dikip;                                                  

Allah! Allah nidalarıyla inança bağlılıklarını içten gösterirler. Olayı gözlemleyen, Isparta Ticaret Meclisi üyes, Isparta Rum’u ve Valilik tören heyeti üyelerinden Halı Tüccarı Filibos Çeneoğlu hatıra defteri. Torun Atina 2016 Neo Lonia bölgesi’nde oturan torunİstavri Çeneoğlu. Şahsıma not aktarımı 15 Temmuz 2016 - Derleyen: Bayram AYGÜN: Emekli öğretmen, Köşe Yazarı-Isparta