Hayatı ve Eğitim Kariyeri
-
Doğum ve Köken: 1911 yılında Rize'nin Hemşin ilçesinde doğdu. Ailesi küçük yaşlarda İstanbul'a göç etti.
-
Eğitimi: İlköğrenimini İstanbul'da tamamladıktan sonra İstanbul Gelenbevi Ortaokulu'nda okudu. Yükseköğrenimini ise İstanbul Teknik Üniversitesi'nde Yüksek Mühendislik alanında tamamlayarak 1933 yılında mezun oldu.
-
Öğrencilik Yılları: Üniversite yıllarında sadece mühendislikle ilgilenmedi; Millî Türk Talebe Birliği başkanlığı yaptı ve Türkçülük hareketlerinde aktif rol aldı. Bulgar gençlerinin Razgrad'daki Türk mezarlığını tahrip etmesini protesto eylemlerine öncülük etti, bu da onun genç yaşlardan itibaren toplumsal olaylara duyarlı bir kişilik olduğunu gösterdi.
Bürokrasiden Siyasete Hızlı Yükseliş
Mühendislik kariyerine Erzurum Karayolları Bölge Müdürlüğü'nde kontrol mühendisi olarak başlayan İleri, daha sonra Çanakkale ve Samsun'da bayındırlık ve bölge müdürlüğü görevlerini üstlendi. Bu görevler, ona geniş bir coğrafi tecrübe kazandırdı.
-
Milletvekilliği: 1950 yılı genel seçimlerinde Demokrat Parti'den Samsun milletvekili seçilerek TBMM'ye girdi.
-
Kabine Görevleri: Adnan Menderes liderliğindeki kabinelerde hızla yükseldi ve sırasıyla şu önemli görevleri üstlendi:
-
Ulaştırma Bakanı
-
Millî Eğitim Bakanı (En çok iz bıraktığı dönem)
-
Başbakan Yardımcısı
-
Bayındırlık Bakanı
-
-
TBMM Başkanvekilliği: 1953-1955 yılları arasında TBMM Başkanvekilliği görevini de yürüttü.
Eğitime Damga Vuran Reformlar
Tevfik İleri, Milli Eğitim Bakanlığı döneminde yaptığı reformlarla Türk eğitim ve kültür hayatının yönünü değiştirdi. Muhafazakâr-milliyetçi ideallerini devlet politikasına yansıttı:
-
Din Eğitimi: Din derslerinin ilkokul müfredatına girmesini sağladı.
-
İmam Hatip Okulları: Yıllar sonra İmam Hatip Okulları'nın yeniden açılmasına öncülük etti.
-
Yüksek Din Öğretimi: İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nü kurarak dinî yükseköğretim alanında önemli bir boşluğu doldurdu.
-
Öğretmen Yetiştirme: Köy Enstitülerini öğretmen okullarıyla birleştirerek öğretmen yetiştirme politikasında yenilikler yaptı.
-
Kültür Çalışmaları: Türk Sanat Tarihi Enstitüsü'nün kuruluşunda aktif rol oynadı ve Türk kültür eserlerinin yayımına destek verdi.
Yassıada ve Vefatı
Tevfik İleri'nin başarılı siyasi kariyeri, 27 Mayıs 1960 askeri darbesiyle sona erdi.
-
Yargılama ve Ceza: Darbe sonrası tutuklandı ve Yassıada yargılamalarında müebbet hapis cezasına çarptırıldı.
-
Vefatı: Ancak cezasını çekmekteyken yakalandığı hastalık nedeniyle kaldırıldığı hastanede 31 Aralık 1961'de Ankara'da hayatını kaybetti.
Tevfik İleri, dönemin siyasi baskılarına boyun eğmeyen, muhafazakâr-milliyetçi duruşuyla bilinen, Türk siyasetinin hafızasından silinmeyecek önemli bir devlet adamı olarak anılmaya devam etmektedir.