Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), "Ekonomi Notları" çalışmasında, "Paritedeki değişimler, ihracat fiyatlarının yıllık yüzde değişimi üzerinde enerji fiyatlarına göre daha belirleyici bir rol oynamaktadır" denildi.
Bankanın internet sitesinde ""Ekonomi Notları" bölümünde detayları yer alan "Enerji Fiyatları ve Parite Değişimlerinin İhracat ve İthalat Fiyatlarındaki Değişime Katkısı" çalışmasının sonuç bölümünde, dış ticaret birim değer endekslerinin, dış ticarete konu olan ürünlerin fiyatlarını ve bu fiyatlarda meydana gelen değişiklikleri yansıtan en temel göstergeler olduğu belirtildi.
Türkiye'nin dış ticaret birim değer endekslerinin, 2003-2015 döneminde değişik oranlarda artış ve azalışlar sergilediği ifade edilen çalışmada Türkiye'nin altın hariç ihracat ve ithalat birim değer endekslerinde gözlenen bu değişimlerin kaynağının incelendiği kaydedildi.
Bu bağlamda, enerji fiyatları ve paritedeki değişimlerin ne kadar etkili olduğunun niceliksel olarak incelendiği çalışmada, şu değerlendirmeler yapıldı:
"Elde edilen bulgular, gerek ihracat gerekse de ithalat fiyatlarındaki hareketlere enerji fiyatları ve paritenin önemli katkı sağladığını göstermektedir. Paritedeki değişimler, ihracat fiyatlarının yıllık yüzde değişimi üzerinde enerji fiyatlarına göre daha belirleyici bir rol oynamaktadır. Enerji fiyatlarındaki değişimler ise ithalat fiyatlarının yıllık değişimine pariteye göre daha fazla katkı sağlamaktadır. Son dönemlerde gerek paritenin gerekse de enerji fiyatlarının altın hariç dış ticaret birim değer endekslerindeki değişimleri açıklama gücü önemli ölçüde yükselmiştir.
Özellikle 2014 Ağustos - 2015 Ocak döneminde dış ticaret fiyatlarındaki yıllık değişimlerin neredeyse tamamen enerji fiyatları ve parite tarafından belirlendiği görülmektedir. Bu gözlemler, enerjinin ve dolar dışındaki para birimlerinin (özellikle avronun) Türkiye ihracat ve ithalatındaki paylarını ve ilgili fiyatlardaki değişimlerin büyüklüğünü yansıtmaktadır."
- "Paritedeki değişimlerin dış ticaret dengesi üzerindeki etkisinin sınırlı kalacağı düşünülmektedir"
Türkiye'nin enerji ithalatının büyüklüğü ile dünya enerji fiyatlarındaki değişimin hızlı bir şekilde fiyatlara yansıdığı dikkate alındığında, enerji fiyatlarındaki bir azalış veya artışın dış ticaret dengesine eşzamanlı olarak olumlu ya da olumsuz bir katkı sağlayacağının görüldüğü belirtilen çalışmada, Türkiye'nin, dolar dışındaki para birimleri cinsinden yaptığı ihracat ile ithalat arasındaki farkın nispeten yakın olduğu dikkate alındığında paritedeki değişimlerin dış ticaret dengesi üzerindeki etkisinin sınırlı kalacağının düşünüldüğü aktarıldı.
Çalışmada, bununla birlikte toplam etkilerin ne yönde olacağını öngörebilmek için miktar değişimlerinin de bilinmesi gerekeceği ifade edildi.
Kaynak : AA
