Isparta Arşivi Sizin için açılıyor..

Tarih Araştırmacısı-Yazar Ömer Uyar, eşsiz arşivi ve derin Isparta merakını siz değerli Haber32 okuyucularıyla buluşturuyor, İşte o serinin ilk yayını...

18.12.2023 - 14:27 Yayınlanma

18.12.2023 - 16:59 Güncelleme

8 Dk Okunma Süresi

1962 - Isparta Darbaz Bahçesi

Tarih Araştırmacısı-Yazar Ömer Uyar, bu fotoğrafın 1962 yılında Kavaklı Camii (Peygamber Camii) minaresinden çekildiğini söylüyor.

Fotoğraf açısı bugünün Cumhuriyet Caddesiˈne doğru

Uyar, fotoğrafta görülen yapıların tamamının bugün olmadığını ifade ediyor.

Fotoğrafın ayırt edici özelliklerinden birisi de meşhur Darbaz Bahçesi

Bahçe içerisinde bugün Meydan AVM konuşlandırılmış durumda.

----------------------------------------------------------------------------------

1973 yılında bir düğün hatırası

Fotoğrafta 1973 yılında Kaymakkapı Meydanı'ndan İsmet Paşa Caddesi'ne çıkan düğün konvoyu geçiyor. O yıllarda Isparta'nın sokakları ve caddelerinde at arabaları ve faytonlar da görülmekteydi.

Murat 124 marka araçların yaygınlaşması ve ticari taksi olarak kullanılması ile birlikte faytonlar da zaman içerisinde ortadan kalktı.

(Bu fotoğraf rahmetli Yüksek Çakır arşivinden alınmıştır.)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Dünyanın halısını o taşıdı

Tezgâhtan yurt içi pazarı ve ihracata ''Isparta El Halısı''nın meşakkatli yolculuğu

Bu fotoğraf, 1960 yılına tarihleniyor.

Ev ve atölyelerdeki tezgâhlardan çıkan halılar, önce halı yıkamahanesine götürülürdü. Burada gerçekleştirilen işlemlerin ardından ambara taşınırdı.

Isparta el halıları, kalite kontrolü, mühür ve tasniflerin ardından kamyonlara yüklenir; Türkiye iç pazarına ve ihracat için limanlara götürülürdü.

1960ˈlı yıllarda bu işlemleri de IspartaˈnınˈˈGaragara Mustafaˈˈ şeklinde hitap ettiği Mustafa Karakara yapardı.

Tarih Araştırmacısı- Yazar Ömer Uyar, Mustafa Karakara'nın Isparta el halıcılığına çok büyük emek verdiğini ifade ediyor.

Lakabı 'Garagara Mustafa' olan Mustafa Karakara'nın orta yaş halini gösteren yakın çekim fotoğrafını da paylaşıyor.

(Fotoğrafı bize ulaştıran Mustafa Karakara'nın evlatlarına teşekkür ederiz.)

--------------------------------------------------------------------------------------

Isparta arastası ve kundura esnafı

1900'lu yıllarda Isparta'da önemli iş kollarında üretim çok yaygındı. Farklı iş kollarında zanaatkârlar vardı. Kundura, el halısı, tabaklar… Diğer şehirlerden ürün almak için tüccarlar gelirdi. İşte o tarihi anlardan biri. Bu fotoğraf, 1930'lu yıllarda Üzüm Pazarı'nın yanındaki Arasta'da çekildi. O tarihlerde Isparta'da el emeği, göz nuru ile üretilen kunduralar sadece Isparta'ya değil, çevre illere ve Türkiye iç pazarına da gönderilirdi.

-Esnaf ve zanaatkârlar arasında dayanışma ve birliktelik vardı

Esnaf ve zanaatkârlar arasında örnek teşkil edecek şekilde birlik-beraberlik vardı. O anlardan biri Arçelik Servisi rahmetli Yüksel Selbaş ve emekli Astsubay Sadettin Şataf'ın arşivinden çıktı.

Tarih Araştırmacısı- Yazar Ömer Uyar, şimdi bu fotoğrafta yer alan büyüklerimizin hiçbirisi hayatta olmadığını anlatıyor.

Fotoğrafta tespit edebildiğimiz kişiler Reşat Selbaş, Adil Büyükgezirci, Hüseyin Büyükgezirci, Ahmet Büyükselçuk, Hasan Saygıcı, Hüseyin Kışlalı, Ahmet Dinçer, Hasan Şataf, Ahmet Çırak, Şeyh Mehmet ve Sayacı Kırbaş…

--------------------------------------------------------------------------------------------

Isparta Belediyesi 1960'lı yıllarda sağdaki binada hizmet veriyordu

Tarih Araştırmacısı-Yazar Ömer Uyar, şehir içi ulaşımın ağırlıklı olarak fayton ile sağlandığı yılları yansıtan bir fotoğrafın hikâyesini anlatıyor:

1960'lı yılların başı… Kış mevsimi…

En solda Kavaklı Camii ve minaresi görülüyor.

Ispartaˈnın ilk kaloriferli oteli, Konak Oteli fotoğraf kadrajında yer alıyor.

Solda, eski Hastane Caddesi, sağda İsmet Paşa Caddesi.

Ortada -top çamların sağındaki yapı- 1940ˈlı yıllarda Halkevi olarak kullanıldı. 1950ˈli yıllara gelindiği ân Isparta Lisesi hâline dönüştürüldü. Bunu sırasıyla İmam- Hatip Lisesi ve Fevzi Paşa İlkokulu izledi.

1960ˈlı yıllarda ise Isparta Belediye Başkanlığı'nın yönetim merkezi olarak kullanıldı.

-Belediye Halk Sineması

Belediye Başkanlığı olarak kullanılan yapıya bitişik nokta, Halk Sineması

(Tarih Araştırmacısı-Yazar Ömer Uyar, Belediye Başkanlığı'nın 1970ˈli yıllarda 6 Mart Atatürk Caddesi'ndeki şu an 'Millet Kıraathanesi' olarak değerlendirilen tarihi yapıya geçmişti.)

1970'li yıllarda fotoğrafta görülen büyük yapının bir bölümü Kaymakkapı'nın çift şeritli yola dönüştürülmesi kapsamında yıkılmıştı.

1960ˈlı yıllarda Isparta'da şehir içi ulaşım için sadece üç adet otobüs bulunuyordu. Fotoğrafta birini Belediye önünde park halinde görüyorsunuz.

Şehir içi ulaşım daha çok faytonlar ile sağlanıyordu. İki fayton, Belediye Başkanlığı önündeki durakta müşteri bekliyor.

----------------------------------------------------------------------------------------

Tarihe Tanıklık Eden Fotoğraflar

İngiltere Kraliyet Sarayıˈnın en gözdesiydi. İzmirˈde ˈIsparta Halı Pazarıˈ kurulurdu. İstanbulˈda ˈIsparta El Halısıˈ üzerine ihtisaslaşan bir mahalle oluşmuştu. Uğruna şiirler yazıldı; şarkılar, türküler bestelendi; okundu, filmler çekildi. ˈˈCoğrafi İşaret Markalamasıˈˈ tescilleri yaptırıldı. Tarihe nadide bir değer olarak kayıt edildi.

''Isparta Halısı''nın ilham veren evrensel yolculuğu

1900ˈlü yıllarda Isparta El Halısı, bugünkü karşılığı Türk Standartları Enstitüsü (TSE) olarak konumlandırabileceğimiz bir dizi ekip tarafından denetimden geçirilirdi. Yün kalitesi, ilmeklerin yoğunluğu, renk ve desen uyumu, eserin yalın ve özgünlüğü ışığında ''Mühür'' basılırdı. Bu bir anlamda ''Kalite Tescili Belgesi'' idi. Bunu da Isparta Ticaret ve Sanayi Odasıˈndan (ITSO) ehil kişiler yapardı.

-İngiltere, Eğirdir-İzmir arasında demiryolu inşa etmişti

Tarih Araştırmacısı-Yazar Ömer Uyar, 1800-1900ˈlü yıllarda Ispartaˈnın El Halısıˈnda ˈBir Dünya Markasıˈ olduğunu söylüyor.

200 yıllık bir bilgi ve birikime sahip Ispartaˈda El Halısı için İzmirˈde ˈpazarˈ kuruluyordu.

İngiltere 20'nci yüzyılın başında kereste ve el halısı götürmek için Eğirdir-İzmir arasında demiryolu inşa etmişti.

Soldan Sağa:

1- Ticaret Odası odacısı Abdullah

2- Kulalı Kamil Oral

3- Mehmet Bilginer

4- Fehmi Aksu (Ticaret Odası Genel Sekreteri. Eski Halkevi Başkanı. Isparta Belediye Başkanı Ali Dede'nin oğlu)

5- Ahmet Özbalcı

6- Çolak Mehmet Gürkan

7- Gumite Kamil Günata

8- Molla Garipoğlu Mehmet Çimentepe

-----------------------------------------------------------------------------------------

Müstakil her evde bir halı tezgâhı bulunurdu

Bir zamanların ''Dünya markası'' Isparta halılarının üretildiği çok güzel halı tezgâhlarından biri ve aile fotoğrafı…

Müftüzade Gülcü İsmail Efendi'nin (1840- 1915) beşinci kuşak torunu Neşe Sayın Balbay (soldan ikinci çocuk) fotoğrafta aile büyükleri ile birlikte görülüyor.