Pisidia Antiokheia'daki Batı Kapısı gibi yapılar, bu gücün ve hakimiyetin Anadolu'daki en güzel örneklerini sunar.
Roma Hakimiyetinin Mimari İfadesi
Antik dönemde kentler Hitit uygarlığının Hattuşa’sından Roma dönemi Aphrodisias’ına kadar genellikle anıtsal kapılarla giriş verirdi. Ancak özellikle Roma Dönemi'nde Anadolu’daki kentlerin giriş kapılarının abartılı ihtişamı, Roma’nın merkeziyetten uzaktaki bu bölgeleri kontrol altında tutma stratejisinden kaynaklanıyordu. Bu kapılar, Roma ordusunun gücünü ve zaferlerini hem kent halkına hem de gelen ziyaretçilere gösterme amacı taşıyordu.
Pisidia Antiokheia’nın Batı Kapısı
Pisidia Antiokheia antik kentinin bilinen tek girişi olan Batı Kapısı, bu anıtsal yapıların önemli bir örneğidir:
- Mimari: 12 metre yüksekliğinde ve 24 metre eninde, ihtişamlı bir mimariye sahiptir.
- Fonksiyon: Üç kemerden oluşur; iki yan kemer iki caddeye açılırken, ortadaki kemer bir şelale çeşmesine açılırdı.
- İnşa Amacı: MS 2. yüzyıl başında, İmparator Hadrian ve karısı Sabina'nın Anadolu seyahati anısına inşa edildiği üzerindeki Latince yazıttan anlaşılmaktadır. Antalya'daki Hadrian Kapısı'nın bir benzeridir.
Kapı Üzerindeki Kabartmaların Anlamı:
Batı Kapısı'nın kabartma frizlerinde sergilenen detaylar, Roma'nın askeri gücünü simgeler:
- Roma Ordusu İhtişamı: Zırhlar, kalkanlar, ok ve sadak kabartmaları, doğrudan Roma ordusunun gücünü temsil eder.
- Mitolojik Güç: Yarısı at yarısı balık şeklindeki deniz yaratıkları ve kanatlı zafer tanrıçalarının taşıdığı çelenkler, Roma ordusunun zaferleri tanrılar ve mitolojik yaratıklar tarafından destekleniyormuş gibi gösterilerek, ordunun yenilmez niteliği sergilenirdi.
Kent İçi İkinci Anıtsal Kapı: Augustus Tapınağı
Roma, sadece kent girişlerini değil, kentin içindeki önemli alanları da anıtsal kapılarla taçlandırırdı. Antiokheia’da, kentin merkezindeki Augustus Tapınağı girişinde de Batı Kapısı’na benzer üç kemerli bir kapı inşa edilmiştir.
- Tarihi Önemi: Üzerindeki yazıtta İmparator Augustus’tan “Peter Patria” (Vatanın Babası) olarak bahsedilmesi, yapının MS 2 yılından sonra yapıldığını göstermektedir.
- Zafer Simgesi: Tapınak alanında bulunan, elleri arkada bağlı, sakallı ve çıplak erkek esir heykeli ise, Roma’nın Doğuda kazandığı zaferleri simgeler.
Sonuç olarak, Roma, Anadolu’daki hakimiyetini sürdürmek amacıyla gücünü, görkemini ve yenilmezliğini bu anıtsal giriş kapıları aracılığıyla hem kent halkına hem de yabancılara görsel bir propaganda olarak sergilemiştir.
