Biyopsi neden istenir ve nasıl uygulanır?
Doktor, bir kitlenin iyi huylu mu yoksa kanser öncüsü mü olduğunu öğrenmek istediğinde biyopsi ister. İğne, endoskop ya da cerrahi yöntemle alınan milimetrik doku parçası patoloji laboratuvarında ince kesitlere ayrılır, özel boyalarla hücre çekirdeği netleştirilir ve mikroskop altında değerlendirilir. İşlem süresi, lokal anestezi kullanıldığında beş-on dakikadır; çoğu hasta aynı gün taburcu olur ve normal yemek düzenine döner.
Biyopsi sonucunu beklerken nelere dikkat etmeliyim?
Sonuçlar genellikle üç-yedi gün içinde çıkar. Bekleme döneminde yara pansur bandını temiz ve kuru tutmak, havuza veya saunaya girmemek enfeksiyon riskini azaltır. Ağrı hafif ise parasetamol, şişlik varsa günde üç kez on dakika buz uygulaması yeterlidir; aspirin ve ibuprofen damar genişletip morluk artırabileceğinden hekim onayı olmadan kullanılmamalıdır.
Biyopsi raporunda “atipik hücre” ifadesi ne anlama gelir?
Atipik hücre, normalden farklı görünümlü ancak tam anlamıyla kanser sayılmayan hücre demektir. Patolog, ek immünhistokimya boyalarıyla hücrenin sınırdaki görüntüsünü netleştirir. Sonuç “benign” çıkarsa takip randevusu, “yüksek displazi” çıkarsa sınırlı cerrahi ya da ilaç tedavisi gündeme gelir. Özetle atipik bulgu paniğe değil, kontrollü adıma işarettir.
Rahim filmi (HSG) hangi durumlarda çekilir?
Gebelik planlayıp bir yılda sonuç alamayan çiftlerde, tüplerin açık olup olmadığını görmek için rahim filmi çekilir. Rahim içi yapışıklık, polip veya şekil bozukluğu da HSG ile saptanır; böylece cerrahi histeroskopiye ihtiyaç duyulan hastalar doğru seçilir. İşlem regl bitimini takip eden ilk hafta yapılır, böylece erken gebelik riski ortadan kalkar.
Rahim filmi ağrılı mıdır ve nasıl hazırlanmalıyım?
İnce kateterden verilen iyotlu özel sıvı rahmi doldurur; basınç hissi kramp yaratabilir, ancak öncesinde alınan basit bir ağrı kesici rahatsızlığı azaltır. İşlem öncesi altı saat aç kalmaya gerek yoktur, yalnızca tamamen boş bir mesane çekim kalitesini artırır. Çekim sekiz-on dakika sürer, sonrasında hafif lekelenme normaldir.
Rahim filminde “tüp tıkalı” sonucu değiştirilebilir mi?
Hafif mukus veya spazm kaynaklı “yalancı tıkanıklık” olabileceği için doktor, HSG sırasında kateteri tekrar konumlandırıp ikinci kontrast geçişi dener. Kalıcı tıkanıklık saptanırsa laparoskopik mikrocerrahiyle tüp açılabilir ya da direkt tüp bebek (IVF) planlanabilir. Bazı hastalarda sadece HSG sırasında basınçla tüp açılması bile gebelik şansını artırır.
Check up neden kişiye özgü tasarlanmalıdır?
Temel hemogram ve biyokimya herkese lazımdır; fakat 40 yaş üstü sigara içen birinde düşük doz akciğer BT’si, ailesinde kolon kanseri olan birinde kolonoskopi hayat kurtarır. Yoğun masa başı çalışanda D vitamini ve tiroit taraması eklenmelidir. Hekim, yaş-cinsiyet, yaşam tarzı ve aile öyküsünü harmanlayarak “tek kalıplık paket” yerine hedefe dönük koruyucu sağlık haritası çıkarır.
Check up için en doğru hazırlık nasıl yapılır?
Randevudan sekiz saat önce su dışında kalori içeren her şeyi kesmek açlık glukozu ve lipid profilinin doğruluğunu sağlar. Son 48 saat alkol, yoğun kafein ve yüksek tempolu antrenman karaciğer enzimlerini geçici yükseltebilir; ara vermek sonuçların gerçeği yansıtmasını garanti eder. Sürekli kullanılan ilaçlar kesilmez, fakat liste önceden doktora sunulur.
Check up raporunda “sarı alarm” görüldüğünde ilk adım ne olmalı?
Toplam kolesterol 220 mg/dL, açlık kan şekeri 105 mg/dL gibi sınırda yükselmeler ilaçtan önce yaşam tarzı revizyonu çağrısıdır. Haftada 150 dakika tempolu yürüyüş, Akdeniz tipi beslenme ve düzenli uyku-stres yönetimi üç-altı ay içinde değerleri çoğu kez normale çeker. Yeniden ölçümde iyileşme görülmezse uzman yönlendirmesi devreye girer.
