ABD'de merkezli ''Time'' dergisi, 24 Mart 1923 tarihli sayısında Mustafa Kemal Paşa'yı kapak yaptı.
Time'ın, 4'üncü sayısına kapak konusu edilen Mustafa Kemal Paşa hakkındaki makalede, tarihçi Arnold J. Toynbee'nin görüşlerinden de yararlanıldı. Toynbee, beyanatında ''Mustafa Kemal Paşa hiç şüphesiz çağdaş tarihin büyük şahsiyetlerinden biridir. Bir Türk'ün Anadolu'da kendi efendisi olabileceğini şahsen sergileyerek ispatlamıştır'' ifadesini kullanıyordu.
Atatürk'ün Time'a kapak yapılması ve yeni Türkiye ile ilgili görüşler, Kurtuluş Savaşı boyunca ''Türklerin mezalim yaptığı''ndan söz eden ABD basınında bir değişikliğin de işaretiydi.
-BELLİ BAŞLI ÖTEKİ OLAYLAR-
22 MART
1829- Yunan devletinin kuruluşuna ilişkin protokol, Londra'da
düzenlenen konferansta Avrupa devletleri elçilerince imzalandı.
1945- Mısır, Suriye, Lübnan, Ürdün, Suudi Arabistan, Irak ve
Yemen, Kahire'de Arap Birliği'ni kurdular.
1963- Yassıada duruşmalarında anayasayı ihlal suçundan idama
mahkum edilen, ancak cezası yaş haddinden müebbete çevrilen eski
Cumhurbaşkanı Celal Bayar, adli tıbbın verdiği rahatsızlığına
ilişkin rapor üzerine, 22 Martta Kayseri Cezaevinden tahliye
edildi ve bir gün sonra Ankara'da büyük bir kalabalık tarafından
karşılandı. Bayar'ın serbest bırakılması tepkilere yol açınca,
cezasının ertelenmesine ilişkin karar 28 Martta kaldırıldı.
Gözaltına alınması üzerine, Bayar 30 Martta başladığı açlık
grevini 3 Nisanda bıraktı.
1968- Paris'te, Nanterre Üniversitesinde, ABD'nin Vietnam'da
yürüttüğü savaşa karşı çıkan ve eğitimde reform yapılmasını
isteyen öğrenciler, Daniel Cohn-Bendit'in liderliğinde
üniversitenin birinci amfisini işgal ederek ''68 Olayları''nı
başlattı.
1993- Yazar Semiha Ayverdi 87 yaşında öldü.
1995- Irak'ın kuzeyindeki harekatta üç bin terör örgütü mensubu
çembere alındı, 200'ü öldürüldü; sekiz er şehit oldu, on bir er
yaralandı. 23 Martta ise Haftanin kuşatıldı. 89 terörist daha
ölü ele geçirildi.
2001- Diyarbakır DGM'de beş yıldır süren ''Yüksekova Çetesi''
davasında on beş sanığa 3-30 otuz yıl arasında değişen hapis
cezaları verildi.
2001- Atatürk'ün manevi kızı, ilk kadın pilot Sabiha Gökçen,
Ankara'da 88 yaşında öldü.
2003- Hakkında üç ayrı gıyabi tutuklama kararı bulunan iş adamı
Halil Bezmen cezaevine konuldu. Bezmen 4 Nisanda tahliye edildi.
2003- Opera sanatçısı Suna Korad vefat etti.
2006- İspanya'da ETA kalıcı ateşkes ilan etti. Otuz sekiz yıllık
terör eylemlerine son veren bu tarihi açıklama, 24 Martta yürürlüğe
girdi. İspanya Başbakanı da 29 Haziranda ETA ile diyalog başlattı.
2007- İş adamı Kadir Has, İstanbul'da vefat etti.
23 MART
1781- Uranüs gezegeni keşfedildi.
1791- Hollandalı kadın hakları savunucusu Etta Palm, ''Gerçeğin
Dostları Konfederasyonu'' olarak bilinen kadın kulüplerini kurdu.
1876- Ünlü Türk düşünürü Ziya Gökalp, Diyarbakır'da doğdu.
1921- Yunan birlikleri, Uşak ve Bursa üzerinden Afyon ve
Eskişehir'e doğru iki koldan taarruz başlattı.
1931- Türk çocuklarının ilk öğrenimlerini Türk okullarında
yapmalarını zorunlu kılan kanun kabul edildi.
1933- Alman Milli Meclisi Reichstag, Adolf Hitler'e
kararnamelerle ülkeyi yönetme yetkisi verdi.
1973- Tiyatro ve sinema sanatçısı Şevkiye May 58 yaşında öldü.
1974- Hükümet, İmralı Adası'nda gömülü olan Adnan Menderes,
Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan'ın mezarlarının başka bir
yere taşınabilmesine izin verdi.
1992- Şırnak'ın Cizre ilçesinde çıkan olaylarda, güvenlik
güçleri ile göstericiler arasındaki çatışmaları izleyen Sabah
gazetesi muhabiri İzzet Kezer, başından vurularak öldü.
1995- Sanat tarihçisi Prof. Cevad Mahmut Altar 93 yaşında öldü.
2001- NATO, Kosova Savaşı'nda ''seyreltilmiş uranyum'' mermisi
kullandığını itiraf etti.
2004- Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünce yürütülen
''Şehitler Coğrafyası'' projesi kapsamında yapılan araştırmalar
sonucu, Gelibolu Yarımadası'nda iki bin askerin gömüldüğü gerçek
şehitlik bulundu.
2008- ''Ergenekon'' soruşturması kapsamında gözaltına alınan İlhan
Selçuk, savcılık sorgusunun ardından serbest bırakıldı ve yurt
dışına çıkışı yasaklandı.
24 MART
1394- Moğol İmparatoru Timurlenk, tarihin en eski kentlerinden
Diyarbakır'ı işgal etti. Yavuz Sultan Selim, 123 yıl sonra
Çaldıran Meydan Savaşı'nı kazanarak Diyarbakır'ı geri aldı.
1905- Bilimkurgu romancılığının öncüsü sayılan Jules Verne öldü.
1923- Mustafa Kemal Paşa Time dergisine kapak oldu.
1926- Türkiye'de petrol arama ve işletilmesinin devletçe
yönetilmesini öngören kanun TBMM'de kabul edildi.
1936- Afyonkarahisar Zafer Abidesi, Başbakan İsmet İnönü tarafından açıldı.
1938- Cumhurbaşkanlığı yatı olarak satın alınan Savarona'ya,
İngiltere'nin Southampton Limanı'nda törenle Türk bayrağı
çekildi. 1 Haziranda İstanbul'a getirilen Savarona, Dolmabahçe
önüne demir attı. Atatürk, yatı gezerek incelemede bulundu.
1976- Arjantin Devlet Başkanı İsabel Peron darbeyle devrildi.
1978- Ankara Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz, sabah
aracına bindikten sonra evinin önünde öldürüldü.
1984- Romancı Kerime Nadir, tedavi gördüğü hastanede 67 yaşında öldü.
1987- Besteci Ekrem Zeki Ün, 77 yaşında Dublin'de öldü.
1988- Eski politikacılardan Prof. Turhan Feyzioğlu, geçirdiği
rahatsızlık sonucu öldü.
1999- NATO, Kosova'daki Sırp saldırılarının sürmesi ve Batı
Temas Grubu'nun anlaşma taslağını reddetmeleri üzerine,
Yugoslavya'ya karşı hava harekatı başlattı.
2000- Varan Turizme ait otobüs, yolcularıyla kaçırıldı. Olaydan
sonra yakalanan üç kişi, otuz altışar yıl ağır hapis cezasına
çarptırıldı.
2000- Genelkurmay Başkanlığı, Talat Aydemir'in idamıyla
sonuçlanan 1963'teki darbe girişimine katılan 1459 Harp Okulu
öğrencisinin haklarını otuz yedi yıl sonra iade etti.
2008- ''Ergenekon'' soruşturması kapsamında gözaltına alınan Doğu
Perinçek, Ferit İlsever, Serhan Bolluk ve Adnan Akfırat tutuklandı,
Kemal Alemdaroğlu ise serbest bırakıldı.
2008- Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr.
Olcay Tiryaki evinde öldürüldü. Olayla ilgili gözaltına alınan
kızı Başak A. tutuklandı.
25 MART
1807- İngiltere Parlamentosu, köle ticaretini yasakladı.
1912- Türk Ocakları kuruldu.
1935- Prof. Afet İnan, Türk Tarih Kurumu As Başkanlığı'na seçildi.
1944- Heykeltıraş Zühtü Müritoğlu ve Hadi Bara'nın yaptığı
Barbaros Hayrettin Paşa Anıtı törenle açıldı.
1957- Roma'da bir araya gelen Fransa, Almanya, İtalya, Belçika,
Hollanda ve Lüksemburg, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Komisyonunun
(EURATOM) kurulmasına ilişkin ''Roma Antlaşması''nı imzaladı.
1960- Güney Afrika'da Johannesburg'da tüm siyah politik örgütler
feshedildi.
1962- EOKA'cılar Kıbrıs'ta iki camiye bomba attı.
1975- Suudi Arabistan Kralı Faysal, akli dengesi bozuk yeğeni
prens Faysal tarafından Riyad'da öldürüldü.
1976- İktisatçı ve tarihçi Şevket Süreyya Aydemir, Ankara'da
öldü. ''Tek Adam'', ''İkinci Adam'' yapıtlarıyla tanınan
Aydemir, 1897'de Edirne'de doğmuştu.
1999- Sırbistan, NATO'ya savaş ilan edip BM'ye bildirince, NATO
üyesi Türkiye de bu ülkeyle resmen savaşa girmiş oldu. Türkiye,
uzun yıllar sonra ilk kez bir savaşta resmi taraf oldu.
2001- Tiyatro sanatçısı Tekin Siper, rol aldığı oyun sırasında
kalp krizi geçirerek öldü.
2007- İstiklal Savaşı gazisi Veysel Turan 107 yaşında
Konya'da yaşamını yitirdi.
2009- Yerel seçim çalışmalarını sürdüren BBP Genel Başkanı
Muhsin Yazıcıoğlu ve beraberindeki 5 kişinin bulunduğu
helikopter Kahramanmaraş yakınında düştü. Kazada kurtulan olmadı.
26 MART
1827- Besteci Ludwig Van Beethoven öldü.
1924- Darülfünun, Hukuk Fakültesi öğrencileri üç günlük
boykot ilan etti.
1931- Ölçüler Kanunu'nun kabul edilmesiyle ''okka, endaze''
gibi eski ölçülerin yerine, ''kilo, gram, metre, litre'' gibi
yeni ölçülerin kullanılması öngörüldü.
1942- Naziler, Yahudileri Polonya'daki Auschwitz kampına
götürmeye başladı.
1959- Tiyatro ve sinema sanatçısı Suavi Tedü 44 yaşında öldü.
1966- ABD Başkanı Johnson'un özel uçağıyla 2 Şubatta tedavi
için götürüldüğü Washington'da komadan çıkamayan Cumhurbaşkanı
Cemal Gürsel, Ankara'ya getirildi.
1971- Güney Pakistan, Bangladeş adını alarak bağımsızlığını
ilan etti. Doğu Pakistan'da iç savaş çıktı.
1971- Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, 12 Mart Muhtırası üzerine
istifa eden Süleyman Demirel'in yerine başbakanlığa atanan
Nihat Erim'in yeni kabinesini onayladı. Profesör Türkan Akyol
(Sağlık Bakanı), ilk kez bir kadın bakan olarak parlamento
dışından hükümet üyesi oldu.
1971- İstanbul'da iki kıta birleşti. Boğaz Köprüsü'nün 57.
ünitesinin de yerine konulmasıyla kentin Asya ve Avrupa
yakaları birbirine bağlandı.
1979- Mısır ile İsrail arasında savaş durumunu sona erdiren
anlaşma, Washington'da, Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat ile
İsrail Başbakanı Menahem Begin tarafından imzalandı. ABD
Başkanı Jimmy Carter da tanık olarak anlaşmaya imza attı.
1984- Tahran Büyükelçiliği Ticaret Müşavir Yardımcısı Işıl
Ünel'in otomobiline bomba yerleştirmek isteyen Ermeni terörist,
bombanın patlaması sonucu öldü. 27 Martta ise Büyükelçilik
Başkatibi Hasan Servet Öktem, iki ASALA teröristinin
saldırısında yaralandı. Askeri Ataşe Yardımcısı İsmail Pamukçu
da aynı saatlerde uğradığı saldırıdan yaralı kurtuldu. İran
güvenlik güçleri, yedi Ermeni teröristi ele geçirdi.
1986- Afiş ve grafik ustası İhap Hulusi Görey, İstanbul'da öldü.
1995- Sinema sanatçısı Belgin Doruk 59 yaşında öldü.
1997- Gazeteci yazar Turhan Dilligil Ankara'da vefat etti.
2002- İsrail'de ''Uluslararası Geçici Mevcudiyet''e ait araca
düzenlenen saldırıda Türk Binbaşı Cengiz Toytunç şehit oldu,
Yüzbaşı Hüseyin Özarslan yaralandı.
2005- ''Kiziroğlu Mustafa Bey'' türküsünün derleme ve
düzenlemesiyle tanınan halk ozanı Murat Çobanoğlu vefat etti.
2008- Amerikalı aktör Richard Widmark 93 yaşında hayata veda etti.
27 MART
1923- Trabzon Milletvekili Ali Şükrü Bey, Ankara'da Topal
Osman'ın adamları tarafından öldürüldü.
1930- Gazete primleri hakkında kanun, TBMM'de kabul edildi.
(Kanun, yeni Türk harflerinin kabulünden bu yana çıkan günlük
siyasi gazete sahiplerine prim ödenmesini öngörüyordu.)
1945- ''Aşkı Memnu''nun yazarı Halit Ziya Uşaklıgil, İstanbul'da öldü.
1962- Dünya Tiyatro Günü, merkezi Paris'te bulunan Uluslararası Tiyatro
Enstitüsünün (ITI) girişimiyle bu yıldan itibaren kutlanmaya başlandı.
1964- İki Türk bakanın görevine son veren Kıbrıs Cumhurbaşkanı
Makarios, Rauf Denktaş'ın adaya girişini yasakladı.
1974- Türk Yükseltme Cemiyetinin adı ''Hür ve Kabul Edilmiş
Masonlar Derneği'' olarak değiştirildi.
1976- Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil ile ABD
Dışişleri Bakanı Henry Kissinger, Washington'da Savunma
İşbirliği Anlaşması'nı imzaladı. Bu anlaşmaya göre, Türkiye
üslere izin çıkaracak, ABD de buna karşılık Türkiye'ye yardımda
bulunacaktı.
1977- Kanarya Adaları'nın Tenerife Havaalanı'nda uçuşa geçmek
üzere olan Hollanda Havayollarına ait Boeing 747 tipi yolcu
uçağı, yine havalanmak üzere olan Pan Am'a ait başka bir Boeing
ile pistte çarpıştı. Kazada 575 kişi öldü, 70 kişi yaralandı.
1986- Hayali mobilya davasında on yıldır yargılanan Yahya
Demirel tahliye edildi.
1987- Ressam Mahmut Cuda, İstanbul'da öldü. Cuda, 1904
yılında Muğla'nın Fethiye ilçesinde doğmuştu.
1987- ''Hora'' (Sismik-1) gemisinin, petrol aramak için Ege'nin
uluslararası karasularına açılmasının Yunanistan'ın petrol
aramaları için açıkladığı tarihe rastlaması, iki ülkenin
silahlı kuvvetlerini alarma geçirdi. Kriz, 28 Martta NATO ve
ABD'nin devreye girmesiyle donduruldu.
2000- Vladimir Putin, Rusya Devlet Başkanlığı'na seçildi.
28 MART
1910- İstanbul'daki ilk trafik kazasında bir kişi yaralandı.
1920- Kilis'ten 26 Mart sabahı hareket eden Fransız kuvvetleri,
Kilis-Antep yolunu kapatan Teğmen Şahin komutasındaki milli
kuvvetlerle çarpıştı. Şahin Bey şehit düştü. Fransız kuvvetleri
Antep'e girdi.
1939- İspanya İç Savaşı, Franco'nun Madrid'i almasıyla bitti.
1944- Adapazarı ve civarındaki depremde 2 bin 831 kişi öldü.
1961- Anayasanın halkoyuna sunulması hakkındaki kanun kabul edildi.
1965- Albama'da (ABD), Martin Luther King'in önderliğindeki 25 bin
kişi sivil haklar için yürüdü.
1966- Doktorların, rahatsızlığı nedeniyle görevine devam
edemeyeceği kararı verdiği Cemal Gürsel'in yerine Cevdet Sunay
Cumhurbaşkanı seçildi.
1969- Manisa ve çevresindeki 6.6 büyüklüğündeki depremde 53
kişi öldü.
1970- Gediz'de 7.2 büyüklüğündeki depremde 1086 kişi öldü.
1973- ''Baba'' (1972) filmindeki rolüyle ''en iyi erkek oyuncu''
ödülüne değer bulunan Marlon Brando, sinema sektörünün
Kızılderililere karşı tutumunu protesto ederek, Oscar'ı reddetti.
1988- Türkiye'de kendisine ilk kez yapay kalp takılan kişi
Halit Şahin öldü.
2004- Yerel genel seçimler yapıldı. Yerel seçimlere ilk kez
katılan AK Parti yüzde 41, CHP ise yüzde 18 oy aldı.
(EKİP-SÜF)
