Öngörülere göre 2050 yılına gelindiğinde bu oran daha da artacak ve her sekiz yetişkinden biri, yani yaklaşık 853 milyon kişi diyabet hastası olacak.
Türkiye’de diyabetli hasta sayısının 10 ila 12 milyon arasında olduğu tahmin ediliyor. İngiltere’de ise bu rakam 5,6 milyon civarında.
Tip 1 ve Tip 2 Arasındaki Fark
Diyabetin iki ana türü bulunuyor:
Tip 1 diyabet bağışıklık sistemi ile ilişkili, genellikle genç yaşlarda ortaya çıkan ve önlenemeyen bir hastalık.
Tip 2 diyabet ise yaşam tarzı, fazla kilo ve hareketsizlikle bağlantılı olarak gelişiyor. Diyabet vakalarının %90’ını Tip 2 diyabet oluşturuyor. İyi haber ise, uzmanlara göre Tip 2 diyabetin yaklaşık %80’i önlenebilir durumda.
Risk Faktörleri
Diyabet yavaş yavaş geliştiği için çoğu zaman belirtiler gözden kaçabiliyor. Aşırı susama, yorgunluk ve sık idrara çıkma gibi şikâyetler en bilinen belirtiler arasında. Ancak hiçbir belirti göstermeden de risk altında olunabiliyor.
Özellikle bel çevresi genişliği (kadınlarda 80 cm, erkeklerde 94 cm üzeri) ve fazla kilo, diyabet riskini ciddi şekilde artırıyor. Araştırmalara göre verilen her bir kilo, diyabet riskini %16 oranında azaltıyor.
Sağlıklı Beslenme Önerileri
Uzmanlara göre diyabet riskini azaltmanın en önemli adımlarından biri sağlıklı ve dengeli beslenme. Bunun için:
Sebzeler: Her öğünde bolca tüketilmeli. Lif oranı yüksek olduğundan sindirimi destekler, tokluk sağlar.
Tam tahıllar: Esmer pirinç, tam buğday ekmeği gibi seçenekler rafine karbonhidratların yerine tercih edilmeli.
Protein kaynakları: Balık, baklagiller, yağsız et, yumurta ve yoğurt öneriliyor. İşlenmiş etlerden uzak durulmalı.
Meyveler: Vitamin ve lif açısından zengin, ancak şeker oranı yüksek meyvelerde ölçüye dikkat edilmeli. Meyve suyu yerine taze meyve tercih edilmeli.
Yağlar: Trans ve doymuş yağlardan kaçınmak gerekiyor. En sağlıklı seçenekler zeytinyağı, kuruyemişler ve balık.
Su tüketimi: Yeterli sıvı alımı hem metabolizmayı hem de tokluk hissini destekliyor. Gazlı içeceklerden ve aşırı şekerli içeceklerden uzak durulmalı.
Egzersiz Şart
Düzenli hareketlilik, diyabetten korunmada en az beslenme kadar önemli. Spor salonuna gitmek şart değil; tempolu yürüyüş, ev işleri, çocuklarla oyun, bisiklet veya yüzme gibi aktiviteler de riskin azalmasına katkı sağlıyor.
Diyetle Hastalık Tersine Çevrilebilir mi?
Araştırmalar, Tip 2 diyabet teşhisi konulan bazı kişilerde çok düşük kalorili diyetlerin kan şekeri seviyelerini normale döndürdüğünü gösteriyor. Ancak bu tür uygulamalar mutlaka tıbbi gözetim altında yapılmalı. Uzmanlar, erken evrede yapılan kilo kaybının pankreas ve karaciğerdeki yağlanmayı azalttığını ve insülin işlevini iyileştirdiğini belirtiyor.
Sonuç
Bilim insanları, özellikle Tip 2 diyabetin kader olmadığını vurguluyor. Sağlıklı beslenme, düzenli hareket, kilo kontrolü ve su tüketimi, diyabet riskini ciddi oranda azaltabiliyor.
