Metotreksat, aslen kanser tedavisinde kullanılan, ancak romatizmal ve otoimmün hastalıkların tedavisinde de yaygın olarak kullanılan bir ilaçtır. Etki mekanizması, hücre çoğalmasını ve folik asit metabolizmasını engelleyerek, hem kanser hücrelerinin büyümesini durdurur hem de bağışıklık sisteminin aşırı aktivitesini baskılar.
Ne için kullanılır?
Metotreksat, farklı dozlarda ve uygulama şekillerinde çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılır:
-
Romatizmal Hastalıklar: Romatoid artrit, ankilozan spondilit ve sedef hastalığına bağlı eklem iltihabı (psoriyatik artrit) gibi hastalıkların tedavisinde düşük dozlarda ve haftada bir kez kullanılır. Bu hastalıklarda iltihabı azaltarak eklem hasarını önlemeye yardımcı olur.
-
Kanser Tedavisi: Akut lösemi, lenfoma, osteosarkom, meme, akciğer ve mesane kanserleri gibi birçok farklı kanser türünün tedavisinde yüksek dozlarda kemoterapi ajanı olarak kullanılır.
-
Diğer Durumlar: Sedef hastalığı (psoriasis) ve ektopik gebelik gibi bazı durumlarda da kullanılabilir.
Kimler kullanabilir?
Metotreksat, doktor tavsiyesi ve sıkı takibi altında, yukarıda belirtilen hastalıklara sahip kişiler tarafından kullanılabilir. Ancak, ilacı kullanmaması gereken bazı durumlar vardır:
-
Hamilelik ve emzirme döneminde olanlar
-
Ciddi karaciğer veya böbrek rahatsızlıkları olanlar
-
Şiddetli kan hastalıkları (anemi, lökopeni, trombositopeni) olanlar
-
Aktif enfeksiyon veya bağışıklık sistemi yetmezliği olanlar
-
Mide veya bağırsak ülserleri gibi sindirim sistemi problemleri olanlar
-
Aşırı alkol kullananlar
Bu nedenle, metotreksat tedavisine başlamadan önce doktorun hastanın genel sağlık durumunu detaylıca değerlendirmesi çok önemlidir.
Etkisi ne zaman başlar?
Metotreksatın etkisi, tedavi edilen hastalığa ve kullanılan doza bağlı olarak değişir. Romatizmal hastalıklarda genellikle 2-3 hafta içinde etkisini göstermeye başlar ve maksimum etkiye ulaşması 8 haftayı bulabilir. Kanser tedavisinde ise etki süreci, uygulanan kemoterapi protokolüne göre farklılık gösterir. Tedavi süreci boyunca düzenli kan testleri ile ilaç dozu ve yan etkiler yakından takip edilir.
