Andık Sufrası (Sofrası)
Isparta Belediye Başkanı Şükrü Başdeğirmen’ in dikkatlerine.
Bezirgân Andık Kanlıkoz şelalesi bölgesinde BEZİRGÂN SUFRASI (Sufra) 1868’lerde. Isparta Mutasarrıf valisi Hersekli Rıdvan palanın öncülüğünde açılmış.1913’e kadar yer sofrasında bağdaş kurulup yemek yenirdi. Bezirgân mesirelik alanındaki lokantaya ilk defa gelenlerin yemek masraflarının yüzdelik yarısı Isparta Ticaret Meclisi bütçesinden ödenirdi.
Ispartalı 1900’lerin Acem (Ermeni) yazarlardan Samiyel Hanım’ın Osmanlı Isparta’sı için yazdıklarını Yunanlı birçok Mübadil derneği yayın organlarında yer alır.
Isparta Belediyesi adına Başkan Şükrü Başdeğirmen Isparta’mızın dağı taşı oya gibi işleniyor demiştim üç yıl önceki yazımda.
Başkan Başdeğirmen’ in yüzyıllık hizmet projelerinden birisi tarihi dokusu olmasına rağmen bakımsız kalan tabiat harikası Andık Deresi Bezirgân Şelalesi (Andık veya Zambaklı) Mesirelik Alanını Isparta şehrinin gurur kaynağı olduğunu sizler de biliyorsunuz.
Başkan Başdeğirmen aklından geçirip uygulamaya koyduğu tarihi dokulu projelerindeki geçmiş bilgileri biliyor mu veya birileri söyledi mi bilmiyorum. Bilhassa tarihi dokuları canlandırırken sanki aklına birileri seslenmiş gibi mimari faaliyet yürüttüğüdür. Bezirgân (Anadık) deresi Kanlıkoz şelalesi örneğini verebilirim.
Doğal tarihi şelalesinin doğal su görüntüsünün dışında söz konusu Kanlıkoz tepesinde ağlayan iki gözü temsilen yapma şelale gözü daha yaptırmasını örnek verebiliriz.
Yunanlı tarihçi Stavros Kaplanoğlu (Ispartalı Osmanlı Rum torunu) beyin şahsıma gönderdiği son Yunanca kitabında Kanlıkoz şelalesininim bulunduğu Kanlıkoz tepesinde evlilikleri Isparta kadılığınca ve Pisidia Baş Papazlığınca uygun görülmeyen, birbirlerini seven Rum kızı Sofiya ile Dere mahalleli Müslüman Mustafa el ele bu tepeden intihar ederler.
İşte Başkan Başdeğirmen bu olayı daha önce duymuş gibi ağlayan Kanlıkoz tepesini simgeleyen iki göz daha yapma şelale gözü yaptırıp saygıdeğer ziyaretçilerimizin seyirlerine sunmuşlar.
Şimdi de aynı Bezirgân Şelalesi Andık mesirelik alana bir anda üç bin kişilik (düğün ve diğer törenlerde kullanılmak amaçlı bir lokantanın tarihi güzel dokuya canlılık katacağıdır.
Günlük Isparta haberlerini takip eden ve şimdi Yunanistan da oturan Ispartalı Rum torunları Andık Mesire alanı ile ilgili de Başkan Başdeğirmen’ in ve belediyemiz çalışanlarının gayretleriyle bir lokantanın yapılıp bitme aşamasında olduğunu, isminin de tarihi bir isim olması gibi Isparta haberlerini izlemişler.
Daha önce Ispartalı Rum Yazar torunlarınca, Ispartalı Rum dernekleri yayın organlarınca yayınlanan ve Rum Lozan (Isparta’dan giden) mübadili anılarından derlenmiş Isparta’ mızla ilgili bilgiler gözümüze çarpıyor. Hatta birkaç gün önce elektronik postama gönderilen bir tarihi belgede akıl almaz bilgiler vardı.
Acaba Başkan Başdeğirmen, Andık Deresi Bezirgân mesirelik alanında Müslüman ve Rum hatta Acem (Ermeni) Ispartalılarca ortak işletilen mevsimlik lokantanın olduğunu biliyor muydu? Ne dersiniz!
Dere Kanlıkoz altı, Düldül ayağı, Palas ve Tavas çeşmeleri ayakları etrafında, Başkan Başdeğirmenlerin atalarının değirmenlerinin bulunduğu bayırlarda yayılan kuzu ve oğlakları söz konusu lokanta da müşterilere ikram edilirdi.
Kanlıkoz Şelalesi altında küçük havuzda yetiştirilen havuzlardaki balıklar ile Zambaklı deresinde yakalanan keklik, Bıldırcın ve diğer av kuşları yine söz konusu bu lokanta da müşterilerin ikramına sunulurdu.
Söz konusu notları Ispartalı 1900’lerin Acem (Ermeni) yazarlardan Samiyel Hanım ölümsüzleştirmiş, notlarına almış. Isparta Kemer (Bugünkü Turan) mahalleli Toliler sülalesinden Yanıoğlu Toli (Tuli ) Kızı Isparta Osmanlısının Acem (Ermeni) yazarın el yazma eser hatıra notlarını Yunanistan Pire limanı bölgesinde bulunan Isparta Eğirdir Nis adalılar derneği yayınlarında yer vermişler. Pisidia Isparta Eğirdir Nis adası M. Asya Derneği yayınlarında ayrıntılı Andık deresi Bezirgân mevsimlik lokantasının durumu anlatılmış.
Başkan Başdeğirmen’ in gayretleriyle Belediyemiz adına yapılan bu tarihi bölgedeki lokantanın adını ANDIK BEZİRGÂN SUFRASI (Sufra) neden demiyoruz ki? Osmanlı Ispartalı Müslümanlar, Rumlar ve Acemler sofra demezler SOFRA demezler, SUFRA derlerdi. M. Thavoritis, K. Paloğlu (Palaoğlu Ispartalı Osmanlı Rum torun. Örneğin 1900’lerde SUFRA BEZİRGÂN mevsimlik lokantasının sistemli açılışı 1868’lere dayanmakta. Isparta Mutasarrıf valisi Hersekli Rıdvan palanın öncülüğünde açılmış
İlk ortak çalıştıranları: Kebapçıoğlu Hasan, Bayramoğlu Süleyman, Kilercioğlu Süleyman, acem Ermeni tüccarlarından Matomlu sülalesinden Hacı Manok ağa, Rum ahalisinden Kuyumcu Pandeli' nin küçük oğlu Ağa Kiryako oldular. "Küçük Asya'nın Pisidia bölgesi: Isparta (Sparta) Anıları", Atina, 1972
Araştırma: Bayram AYGUN 2024-Isparta
