Gıda israfı, hem Türkiye hem de dünya genelinde giderek artan önemli bir sorun olarak öne çıkıyor. Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA)’nın “2025 Yılı İsraf Raporu” verilerine göre, dünya genelinde gıda israfı oranları her yıl yükseliyor.
Dünyada üretilen gıdaların yaklaşık üçte biri israf edilirken, bu kayıp küresel ekonomiye yıllık 1 trilyon dolarlık büyük bir zarar olarak yansıyor. Birleşmiş Milletler’in (BM) Dünya Gıda Programı (WFP) tarafından yayımlanan 2025 Küresel Görünüm Raporu, 2024 yılında 74 ülkede 343 milyon kişinin ciddi gıda güvensizliği yaşadığını ve bu sayının 2023’e kıyasla yüzde 10 arttığını ortaya koyuyor.
BM Çevre Programı (UNEP) ise dünya çapında yıllık 1,5 milyar ton gıdanın çöpe gittiğini, her beş tabaktan birinin israf edildiğini belirtiyor. Dünya genelinde her 11 kişiden biri açlıkla mücadele ederken, günde 25 binden fazla çocuk açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle yaşamını yitiriyor.
Aynı zamanda, dünya nüfusunun büyük bir kısmında obezite ve fazla kilo problemi de ciddi bir sağlık tehdidi olarak dikkat çekiyor. Yaklaşık 783 milyon insan açlık çekerken, 1 milyardan fazla kişi aşırı kilolu veya obez ve yaklaşık 3 milyar kişi fazla kilolu durumda bulunuyor. Uzmanlar, 2035 yılına kadar dünya nüfusunun yarısından fazlasının aşırı kilolu olacağını öngörüyor.
'AÇIK BÜFE' VE 'SERPME KAHVALTI' RADARDA
Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu Üyesi Ramazan Bingöl de bu konu özelinde çalışma yapacaklarını açıkladı. Bingöl özellikle 'açık büfe' ve 'serpme kahvaltı' kültürüne dikkat çekti ve bu noktada ciddi israf yaşandığını söyledi.
"EN AZ 2 KAT OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUM"
Bingöl'ün AA muhabirine konuya ilişkin yaptığı açıklamada, Türkiye'de gıda israfının 23 milyon ton olarak açıklandığını belirterek, "Ancak bunun en az 2 kat olduğunu düşünüyorum. Neden böyle düşünüyorum? Çünkü benim gözlemlediğim olaylar bunların daha fazla olduğu kanaati getiriyor. (Kişi başına) En az 102 kilogram gıda israfı var." dedi.
"SADECE AÇIK BÜFEDE TABAĞA KONULAN YEMEKLERDE EN AZ 150 GRAMIN ÇÖPE GİTTİĞİNİ GÖRÜYORUZ"
Kısa süre önce otel işletmecileri ile yaptığı bir toplantıda israfın korkunç boyutlara ulaştığını ele aldıklarını dile getiren Bingöl, "Sadece açık büfede tabağa konulan yemekleri kişi başına ölçümlediğimizde en az 150 gramının çöpe gittiğini görüyoruz." diye konuştu.
"ON MİLYARLARCA DOLARLIK KAYBIMIZ VAR"
Bingöl, üretimden tüketiciye kadar geçen sürede yüzde 40'tan fazla israf yaşandığının altını çizerek, sadece yeterli soğutma yapılmadığı için her yıl milyarlarca liralık şarküteri ürününün çöpe gittiğini bildirdi. Ramazan Bingöl, yıllık 23 milyon tonluk gıda israfının on milyarlarca dolarlık zarara yol açtığını vurgulayan Bingöl, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bunu sadece maddi kayıp olarak düşünmemek lazım. İnancımız gereği de ülkemizin, evlerimizin, hanelerimizin ve her yerin bereketi kaçıyor. Çünkü ürettiğimiz milyonlarca ton ekmek, çöpe gidiyor. Nereye bakarsanız bakın artık her taraf ekmek artıklarıyla dolu. Ekmeği atanlar, 'biz hayvanlara veriyoruz' diyor. Bu Avrupa'da ve dünyada artık yasak. Çünkü bu ekmek ve bu yiyecekler insanlara göre üretilmiş, hayvanlara göre değil. Biz bunları sokaklara, kuşlara, hayvanlara atarak doğal dengeyi de bozuyoruz. O kuş gidecek sivrisinek, böcek, börtü böcek yiyecek, öyle doyacak. Ama sen insan için üretilmiş ve küflenmiş ekmeği atıyorsun, hem hayvanı hasta ediyorsun hem doğayı bozuyorsun"
AÇIK BÜFE VE SERPME KAHVALTI KONUSUNDA ÇALIŞMALAR VAR
Bingöl, açık büfelerin israf noktasındaki rolüne dikkati çekerek, serpme kahvaltı konusunda da Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu olarak çalıştıklarını söyledi. Ramazan Bingöl, Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu olarak çok sayıda çalışmaları olduğunu belirterek, israf konusunda da çalışma başlattıklarını anlattı. Bugüne kadar çok sayıda bakanlık, kurum, yetkili, vakıf, STK, otel işletmecisi ve isimle görüştüklerini ve görüşmeye devam ettiklerini dile getiren Bingöl, şu açıklamalarda bulundu:
"Türkiye'de belki de toplumun yüzde 100 mutabık kaldığı tek konu israf. Türkiye'de israf var mı, var. Bunu çözmeliyiz. Dolayısıyla kimle konuştuysam 'evet israf var' diyor. Türkiye'de yıllardır herkes, bütün kurumlar aslında israfla ilgili çalışmış, raporlar hazırlanmış. Ama ne olmuşsa bir türlü harekete geçilmemiş. Şimdi biz gıda bankacılığı, israf nasıl önlenir, neler yapılmalı, kanunu ne olmalı gibi konularda çalışıyoruz. Milli bir uyanış gerekiyor. Yani israfla mücadeleyi sürdürülebilir bir hale getirmemiz, bu konuda Türkiye'nin milli bir politikası olması gerekiyor. Çünkü artık gıda, Sayın Cumhurbaşkanımız da bunu söyledi, milli bir güvenlik meselesi."
RAPOR CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'A SUNULACAK
Bingöl, gıda israfı ile mücadelede neler yapılması gerektiği konusunda çalıştıklarını kaydederek, şu ifadeleri kullandı: "İsrafı nasıl önleyeceğimizi ve bu konuda ne yapılması gerektiğiyle ilgili tüm paydaşlarla görüşüyor ve Kurul olarak bir rapor hazırlıyoruz. Bu raporda israfın sebepleri ve nasıl önleneceği var. 'Bunun yasası, kanunu böyle olmalı' diye Sayın Cumhurbaşkanımıza bir politika belirleyip sunacağız. Sayın Cumhurbaşkanımız neyi uygun görüyorsa, israfla ilgili milli bir uyanış olacak, Türkiye'de sürdürülebilir bir gıda israfı önleme politikası belirlenecek. Türkiye'de israfı önlemeyle ilgili milli bir uyanış hamlesi yapacağız inşallah."
"ÇALIŞMALARIMIZ BİRKAÇ AYA KADAR TAMAMLANACAK"
Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu Üyesi Bingöl, çalışmalarının sürdüğünü ve kurumlarla görüşmelerinin devam ettiğini belirterek, birkaç aya kadar çalışmayı tamamlamayı hedeflediklerini söyledi.
Önerileri arasında gıda bankacılığına ilişkin birkaç önemli konunun yer alacağını dile getiren Bingöl, "Kurul olarak gıda bankacılığıyla ilgili çok ciddi çalışmamız var. Diğer maddeleri Sayın Cumhurbaşkanımızın açıklaması daha doğru olur." diyerek sözlerini tamamladı.
Türkiye’de bu kritik sorunla mücadele için başlatılan çalışmalar, gıda israfının önlenmesi ve sürdürülebilir tarım politikalarının geliştirilmesi adına önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
